Chiến thuật rèn luyện kỹ năng Listening Comprehension hiệu quả

Kỹ năng Listening Comprehension (Nghe hiểu) là một kỹ năng cần thiết với người học tiếng Anh nói chung và những bạn luyện thi IELTS nói riêng. Các mức độ nghe hiểu có thể bắt đầu từ đơn giản như nghe hiểu từng từ, từng câu cho đến nâng cao hơn như nghe hiểu một đoạn, và cả bài.

Trong bài viết ngày hôm nay IELTS LangGo sẽ mang đến cho độc giả những thông tin tổng quan về Listening Comprehension như định nghĩa Listening Comprehension, các giai đoạn trong quá trình Nghe hiểu và cách người học có thể luyện tập để thuần thục kỹ năng này.

Listening Comprehension là 1 kỹ năng cần thiết với những ai đang học Tiếng Anh và luyện thi IELTS

1. Kỹ năng Comprehension Listening là gì?

Kỹ năng Listening Comprehension hay còn gọi là kỹ năng nghe hiểu, là quá trình người nghe kết hợp khả năng sử dụng từ vựng, ngữ pháp, phát âm của mình với kiến ​​thức nền tảng để hiểu nội dung bài nghe.

Do đó, các nhân tố quyết định đến kỹ năng Listening Comprehension có thể bắt nguồn từ kiến thức ngôn ngữ hoặc kiến thức nền tảng của người nghe. Trong phần tiếp theo, IELTS LangGo sẽ phân tích chi tiết hơn các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng Listening Comprehension.

Kỹ năng Listening Comprehension đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp hàng ngày bởi chỉ khi bạn có thể nghe và hiểu được những gì người khác nói, bạn mới có thể đưa ra phản hồi đúng đắn và kịp thời.

Bên cạnh đó, với những bạn đang luyện thi IELTS thì tầm quan trọng củaListening Comprehension lại càng rõ ràng bởi có tới hai phần thi trong đề thi IELTS là Listening và Speaking yêu cầu người học phải có khả năng nghe hiểu tiếng Anh thành thạo thì mới tìm được đáp án đúng hay trả lời được câu hỏi của giám khảo.

2. 3 giai đoạn trong Comprehension Listening

2.1. Giai đoạn Perception

Giai đoạn Perception hay còn gọi là giai đoạn nhận thức. Trong giai đoạn này người nghe thường gặp vấn đề với tốc độ nói của nguồn nghe. Tức là nếu tốc độ nói nhanh người nghe sẽ dễ bỏ sót hầu hết thông tin, dẫn đến việc không hiểu được nội dung chính của bài nghe.

Hơn nữa, vốn từ vựng của người nghe bị hạn chế, vì vậy họ không nghe rõ từ, nhầm lẫn các từ với nhau, viết sai chính tả, bỏ lỡ thông tin tiếp theo khi suy nghĩ về các thông tin trước đó, và không nhớ nghĩa của các từ quen thuộc.

Perception (nhận thức) là giai đoạn đầu tiên trong Comprehension Listening

Để khắc phục khó khăn này, trong khi nghe, người học nên cố gắng đoán nghĩa từ dựa trên ngữ cảnh, những từ xung quanh, hoặc kiến thức nền của bản thân. Sau khi nghe, người học nên ghi chép lại những từ mới vào một quyển sổ nhỏ có kèm theo nghĩa cũng như cách sử dụng của chúng nhằm tích lũy vốn từ cho lần nghe sau.

Ví dụ: Ứng dụng đoán nghĩa của từ mới trong kỹ năng Listening Comprehension:

Transcript bài nghe: I’d like to start with some general advice about being an apprentice. Most of you have very little or no experience of working for a big organization, so the first week may be quite challenging. There will be a lot of new information to take in but don’t worry too much about trying to remember everything. The important thing is to check with someone if you’re not sure what to do – you’ll find your supervisor is very approachable and won’t mind explaining things or helping you out. You’re here to learn so make the most of that opportunity.

Vấn đề là người nghe có thể không nắm được nội dung chính của đoạn văn do không biết nghĩa các từ được gạch chân trên. Để giải quyết vấn đề này, người nghe có thể sử dụng phương pháp đoán nghĩa của từ.

• Dựa vào ngữ cảnh: Ở câu thứ hai người nói nói là hầu hết các thực tập sinh đều chưa có hoặc có ít kinh nghiệm làm việc trong một tổ chức lớn, sau đó dùng từ nối “so” (vì vậy).
• Suy ra ý đằng sau là kết quả của ý đằng trước, tức là thực tập sinh sẽ có thể cảm thấy mệt mỏi, thử thách. Ta có thể suy ra nghĩa của từ “challenging”: thử thách.
• Dựa vào những từ xung quanh: có những từ để nói về “supervisor” (người giám sát) như “won’t mind explaining”, “help you out”. Suy ra người giám sát nhân viên thực tập ở đây không cảm thấy phiền khi phải giải thích công việc cho thực tập sinh và luôn sẵn sàng giúp đỡ họ. Ta suy ra nghĩa của từ “approachable”: dễ gần.

Ngữ điệu (accent) cũng là yếu tố khiến người nghe cảm thấy khó khăn trong quá trình luyện kỹ năng Listening Comprehension. Ví dụ nếu người học đang nghe quen Anh - Mỹ, khi gặp phải một bài nghe có giọng Anh - Anh, người học sẽ dễ “choáng váng” vì cách phát âm và ngữ điệu khác biệt.

Vì vậy, để ngữ điệu, trọng âm không còn là rào cản, người học nên chọn nguồn nghe có giọng đọc bản xứ để làm quen với cách phát âm, nhấn nhá, nối âm, cũng như nên chọn các nguồn nghe có đa dạng giọng đọc như giọng Anh - Mỹ, Anh - Anh, Anh - Úc.

Nguồn·bài nghe: IELTS Training Online

2.2. Giai đoạn Parsing

Giai đoạn tiếp theo có tên gọi là Parsing (Giai đoạn phân tích cú pháp). Các yếu tố ảnh hưởng đến giai đoạn này bao gồm:

• Cú pháp: người nghe phải kết hợp từ, nhóm từ thành các câu có nghĩa.

• Ngữ nghĩa: người nghe phải biết cách sắp xếp ngôn ngữ để diễn đạt nghĩa.

Trong giai đoạn Parsing, bạn có thế mắc phải 1 số cản trở khi không có nhiều kiến thức và từ vựng về chủ đề nghe, chưa thành thạo cách phân chia câu dài thành các câu, cụm từ nhỏ hơn, và khi bài nghe quá dài và chứa nhiều thông tin.

Giai đoạn phân tích cú pháp trong kỹ năng Listening Comprehension tương đối khó

Để giải quyết các vấn đề này, người học cần biết cách kết hợp các từ đơn lẻ thành cụm từ, mệnh đề và câu. Hay chính là người học cần phải nắm vững kiến thức ngữ pháp.

Việc nắm chắc ngữ pháp về các cấu trúc câu sẽ giúp người học có thể phân tích các thành phần trong câu, do đó việc hiểu nghĩa của câu cũng dễ dàng hơn. Các chủ điểm ngữ pháp trong tiếng Anh khá nhiều và đa dạng, cần người học tự tích lũy và luyện tập.

Ngoài ra, người học nên rèn luyện thói quen tra cứu từ điển mỗi khi gặp từ mới để tìm hiểu kỹ về nghĩa của từ (đồng nghĩa, trái nghĩa, collocation..), bởi một từ có thể có nhiều nghĩa khác nhau tùy theo ngữ cảnh và mục đích sử dụng.

Ví dụ: Ứng dụng phân tích cú pháp trong Comprehension Listening:

Transcript bài nghe: This form of energy has plenty of potential, as the source is constant, and there’s no danger of waves coming to standstill.

Vấn đề với câu trên là người nghe không nắm được nội dung của câu do câu dài và nhiều thông tin. Để giải quyết vấn đề này, người nghe có thể sử dụng phương pháp phân tách các thành phần trong câu.

Câu trên là một câu phức gồm một mệnh đề chính và hai mệnh đề phụ:

1. This form of energy has plenty of potential.

2. As the source is constant, and there’s no danger of waves coming to standstill.

Phân tách thành các mệnh đề:

1. This form of energy has plenty of potential.

2. The source is constant.

3. There’s no danger of waves coming to standstill.

Phân tách thành các từ khóa:

1. This form of energy has plenty of potential.

2. The source is constant.

3. There’s no danger of waves coming to standstill.

Qua việc phân tích các thành phần câu trên, người học có thể suy ra được 3 ý nhỏ trong câu:

1. Dạng năng lượng này có tiềm năng.

2. Nguồn cung cấp năng lượng là liên tục.

3. Không có nguy cơ sóng dừng lại.

Ghép các ý trên người học có thể suy ra nội dung cả câu: Dạng năng lượng này có rất nhiều tiềm năng, vì nguồn cung cấp năng lượng là liên tục và không có nguy cơ sóng dừng lại. Các bước trong giai đoạn này có thể phức tạp và đem lại cảm giác dài dòng nhưng khi thành thạo, nó sẽ trở thành phản xạ của chính bạn. Cả quá trình phân tích lúc đó chỉ tính bằng giây.

2.3. Giai đoạn Utilization

Giai đoạn cuối cùng là Utilization (Giai đoạn ứng dụng). Các yếu tố ảnh hưởng đến sự ứng dụng Listening Comprehension bao gồm:

• Ngữ dụng (ngôn ngữ trong các tình huống xã hội)

• Diễn ngôn (giao tiếp trong tình huống thực tế)

Trong giai đoạn này có một số vấn đề người nghe hay gặp phải như không hiểu được nội dung chung, các ý chính và các ý phụ được sắp xếp như thế nào, mối quan hệ của chúng ra sao.

Vậy làm thế nào để giải quyết các vấn đề này? Để hiểu được nội dung người nói muốn truyền tải, người học cần nắm được ý chính của bài nghe và mối liên hệ giữa các thông tin trong bài. Muốn làm được điều này thì người học cần tìm hiểu các công cụ nối câu (linking words) và loại câu.

Bên cạnh kiến thức về ngôn ngữ, người học cũng cần trang bị cho mình kiến thức về các lĩnh vực khoa học, xã hội để không bị lúng túng khi gặp các chủ đề học thuật. Việc bồi đắp kiến thức nền tảng không có quy luật hay giới hạn cụ thể.

Phương pháp tối ưu nhất là người học nên đọc hoặc nghe các nguồn mà mình thích hoặc quan tâm. Một số gợi ý cho người học bao gồm TED-ed, VOA Learning English,..hoặc đọc các tờ báo nước ngoài uy tín như New York Times, The Guardian, …

Tóm lại, để thành thạo kỹ năng Listening Comprehension, người học nên xác định vấn đề mình đang gặp phải với từng giai đoạn. Trong mục tiếp theo, IELTS LangGo sẽ chia sẻ với bạn một số yếu tố bạn cần chú ý khi luyện tập kỹ năng Listening Comprehension.

3. Các yếu tố cần chú ý khi rèn luyện Comprehension Listening

3. 1. Từ vựng

Việc mở rộng từ vựng là một yếu tố quan trọng quyết định khả năng Listening Comprehension của người học. Vốn từ vựng hạn hẹp là một trở ngại lớn không chỉ cho những người học tiếng Anh mà còn là với những bạn đang luyện thi IELTS.

Tuy nhiên, từ vựng có thể được cải thiện và tích lũy hàng ngày bằng cách nghe đi nghe lại câu có chứa từ đó. Khi nghe và hiểu nghĩa từ trong ngữ cảnh cụ thể, các bạn sẽ ghi nhớ từ dễ dàng và nhanh chóng hơn, hơn nữa các bạn cũng có thể biết được các cách dùng khác nhau của từ.

Một lời khuyên là khi bắt gặp từ mới không nên tra từ điển ngay lập tức. Thay vào đó, các bạn hãy cố gắng đoán nghĩa của từ. Phương pháp đoán nghĩa từ dựa vào ngữ cảnh và các từ liên quan đã được IELTS LangGo trình bày trong phần 2. về 3 giai đoạn của Comprehension Listening.

3. 2. Từ khóa

Về cơ bản việc bắt được tất cả từ trong một bài nghe gần như là điều không thể, đặc biệt là với những câu dài. Trong hầu hết trường hợp, bạn chỉ cần nghe được các từ khóa hay cụm từ khóa chính là bạn đã có thể hiểu được ý chính của bài. Các từ khóa chính thường là danh từ, động từ, tính từ.

Từ khóa là một trong những yếu tố cần chú ý khi rèn luyện kỹ năng Listening Comprehension

Ví dụ, khi nghe câu, “You have five nights in the hotel, and the price covers five breakfasts and dinners.” Bạn chỉ cần bắt được các từ như “ five nights”, “hotel”, “price”, “covers”, “five” “breakfast”, “dinners” là bạn đã có thể hiểu được người nói đang nói về việc nghỉ ngơi tại khách sạn, chi phí bao gồm 5 bữa sáng và bữa tối.

3. 3. Kiến thức nền

Kiến thức nền hay kiến thức về các chủ đề xã hội đóng một vai trò quan trọng trong quá trình Listening Comprehension.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng kiến thức của người nghe về chủ đề của bài nghe tỷ lệ thuận với khả năng hiểu bài nghe của họ, càng hiểu về chủ đề, mức độ nghe chính xác càng cao bấy nhiêu.

Không trừ trường hợp người nghe có thể ghi lại được tất cả các từ họ thấy trong bài nghe, nhưng nếu không có nhiều kiến thức về chủ đề của bài nghe đó thì khả năng Listening Comprehension của họ sẽ bị hạn chế.

Để mở rộng kiến thức xã hội phục vụ cho luyện tập kỹ năng Listening Comprehension các bạn nên tăng cường đọc và nghe về các lĩnh vực khác nhau như giáo dục, sức khỏe, công nghệ, chính trị, …

4. Cách luyện tập

Để luyện tập kỹ năng Listening Comprehension đến mức độ thành thạo đòi hỏi người học phải bỏ ra thời gian và công sức đáng kể bởi không phải một sáng một chiều là bạn đã có thể nghe hiểu nội dung của một video tiếng Anh dài 2 đến 3 phút.

Tuy nhiên, nếu bạn muốn quá trình luyện tập kỹ năng Listening Comprehension của mình diễn ra hiệu quả, hãy chú ý đến 3 yếu tố IELTS LangGo đã liệt kê trong phần trước. Bằng cách cải thiện vốn từ vựng tiếng Anh, mở rộng kiến thức về các chủ đề xã hội hay nghe theo từ khóa, IELTS LangGo tin chắc rằng chỉ sau vài tháng, khả năng nghe hiểu của bạn sẽ tiến bộ vượt bậc đấy.

Bên cạnh đó, với những bạn bắt đầu từ con số 0, trước khi tìm hiểu về Listening Comprehension, bạn nên xây dựng cho mình một nền tảng vững chắc theo các bước sau:

• Bước 1: Học bảng phiên âm quốc tế IPA. Đây là công cụ hữu ích giúp bạn đọc chuẩn từng nguyên âm, phụ âm trong tiếng Anh. Chỉ khi bạn phát âm đúng từ thì bạn mới có thể nhận ra từ đó khi nghe.
• Bước 2: Thường xuyên bổ sung từ vựng.
• Bước 3: Bắt đầu bằng nghe thụ động để làm quen với ngữ điệu, phát âm của người bản xứ. Nghe thụ động ở đây tức là bạn nghe trong vô thức, không tập trung để nghe từng từ hay từng chữ được phát ra.

Hãy cố gắng nghe bất cứ lúc nào bạn rảnh, như khi nấu ăn, đợi xe buýt, làm việc nhà, hoặc 10 - 15 phút trước khi ngủ.

Nghe thụ động sẽ là bước đệm trước khi bắt đầu luyện tập kỹ năng Listening Comprehension

Một số nguồn bài nghe uy tín và chất lượng mà bạn có thể tham khảo như: VOA Learning English, BBC, Spotlight, Ted-ed, Breaking News English, ELLLO. Điểm chung của những trang web này là chúng đều có sẵn transcript, rất thuận tiện để bạn vừa rèn luyện kỹ năng nghe vừa học từ mới.

• Bước 4: Bắt đầu làm quen với kỹ năng Listening Comprehension. Đây là bước bạn nâng cấp mức độ nghe, từ tiếp nhận thông tin đơn thuần đến phân tích thông tin nghe được.

Điều bạn cần làm trong bước này là bám sát các giai đoạn luyện nghe hiểu để phát hiện ra vấn đề và tìm cách cải thiện.

Như vậy, qua bài viết trên, IELTS LangGo đã giới thiệu đến độc giả một kỹ năng Nghe rất hữu ích, đó là kỹ năng Listening Comprehension. Hy vọng rằng những gì IELTS LangGo trình bày trong bài viết này có thể giúp các bạn xác định được nguyên nhân những vấn đề mình đang gặp phải khi làm bài nghe, từ đó tìm ra giải pháp khắc phục.

Chúng mình sẽ thường xuyên cập nhật các bài viết về mẹo học cũng như hướng dẫn thực hành kỹ năng tại Luyện thi IELTS Listening dành cho các bạn ôn luyện cho kì thi này. Chúc các bạn học tốt, đạt kết quả như mong đợi!