Cách học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy Mind map hiệu quả nhất

Phương pháp học từ vựng truyền thống bằng việc ghi - chép có thể không có hiệu quả với nhiều bạn. Vậy thì thay vì cứ ghi chép từ vựng và để đó, các bạn hãy thử ngay phương pháp học từ vựng tiếng Anh qua sơ đồ tư duy (mind map).

Đây là cách học thú vị không những giúp bạn tiết kiệm thời gian học mà còn giúp nhớ từ vựng nhanh hơn và lâu hơn. Không chỉ trong tiếng Anh, mà sơ đồ tư duy đã được áp dụng trong nhiều lĩnh vực và môn học khác nhau.

Phương pháp học từ vựng Tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy

Trong bài viết này, IELTS LangGo sẽ hướng dẫn các bạn cách học từ vựng tiếng Anh qua sơ đồ tư duy một cách hiệu quả nhé!

1. Sơ đồ tư duy là gì?

Sơ đồ tư duy là phương pháp học bằng cách diễn giải suy nghĩ trong đầu bạn thành hình ảnh và từ ngữ. Sơ đồ tư duy tận dụng khả năng ghi nhớ hình ảnh của bộ não để giúp bạn thu thập kiến thức, ghi nhớ và sáng tạo ý tưởng.

Khi dùng sơ đồ tư duy, não bạn sẽ tự động kích hoạt khả năng ghi nhớ và móc nối thông tin tương tự như cách các nơ ron thần kinh liên kết với nhau. Cảm giác thân quen sẽ giúp thông tin lưu trữ trong não bạn lâu hơn rất nhiều.

Các thông tin được tổng hợp và hệ thống lại giúp bạn sắp xếp và sử dụng một cách hợp lý và khoa học. Quá trình này cũng giống như việc bạn sắp xếp tủ quần áo theo màu sắc, loại trang phục,... để khi cần có thể lấy ra một cách nhanh chóng và thuận tiện nhất vậy.

Một sơ đồ tư duy sẽ có cấu trúc cơ bản như sau:

• Chủ đề chính (hay vấn đề cần phân tích)
• Các chủ đề phụ (các nhánh con triển khai ý cần phân tích)
• Từ khóa
• Hình ảnh minh họa
• Đường kẻ, đường nối hay các nhánh vẽ thể hiện sự liên kết (giống như mạng nhện hay rễ cây)
• Màu sắc phân biệt, kích cỡ các nhánh thể hiện cấp độ hoặc vai trò (nhánh lớn, nhánh nhỏ)

Sơ đồ tư duy là phương pháp học, ghi nhớ, phân tích vấn đề dựa trên hình ảnh

Một sơ đồ tư duy học từ vựng tiếng Anh sẽ trông tương tự sơ đồ mạng nhện, với giao diện được thiết kế sao cho thể hiện được các nhóm từ vựng hoặc mối liên hệ giữa các từ vựng.

2. Tại sao nên học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy?

Như đã đề cập ở phần 1, sơ đồ tư duy sẽ giúp bạn ghi nhớ chuỗi thông tin và phát triển ý tưởng mới (ở đây là từ vựng) dễ dàng hơn. Không chỉ thể hiện các thông tin, với sơ đồ tư duy, chúng ta còn có thể nhận biết được cấu trúc tổng thể, mức độ quan trọng của từng phần thông tin.

So với những phương pháp học Tiếng Anh truyền thống, phương pháp học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy là cách tiếp cận cực khoa học và thông minh giúp bạn:

• Xử lý khối lượng từ vựng lớn và khó nhớ trong thời gian ngắn. Bạn hoàn toàn có thể tóm tắt nội dung 2-3 trang từ vựng cần học trong một sơ đồ tư duy gồm các từ khóa, cụm từ ngắn và màu sắc, hình ảnh. Đây là những thứ giúp kích hoạt não bộ nhanh chóng.
• Học được cách ứng dụng từ vựng vào thực tế. Bạn có thể nhóm các từ vựng cùng loại và lấy ví dụ sử dụng những từ vựng đó. Bạn cũng có thể bổ sung thêm từ mới nếu có bất kỳ lúc nào.
• Học cách tách từ vựng, hiểu nghĩa của từng từ; chia nhỏ các nhóm từ vựng và sắp xếp lại thành trường từ vựng nhỏ hơn hoặc trường từ vựng mới.

3. Hướng dẫn cách học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy mind map

Vậy làm thế nào để học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy hiệu quả nhất? Đương nhiên là mọi thứ đều có bí kíp. Trước tiên hãy cùng IELTS LangGo tham khảo cách vẽ sơ đồ tư duy học từ vựng tiếng Anh nhé.

3.1. Cách vẽ sơ đồ tư duy từ vựng Tiếng Anh

Để học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy thì vẽ bằng tay là cách tốt nhất. Vì khi vẽ lại cũng là bạn đang tự tổng hợp lại kiến thức và ghi chép lại một lần nữa.

Để vẽ được sơ đồ tư duy tiếng Anh, bạn không cần kiến thức hay kỹ năng gì quá cao siêu. Trước khi bắt tay vào vẽ sơ đồ tư duy, hãy chuẩn bị những công cụ sau:

• Sổ học từ vựng hoặc giấy trắng khổ A4 - A0 miễn là bạn có đủ không gian để vẽ mindmap và phát triển ý tưởng.
• Nếu không có sẵn giấy khổ lớn, bạn có thể vẽ sơ đồ tư duy học từ vựng tiếng Anh trên laptop. Nhưng chúng mình vẫn gợi ý là sau khi hoàn thiện bạn hãy in một bản sơ đồ tư duy từ vựng tiếng anh pdf để sử dụng nhé.
• Bút highlight dùng để ghi chép và ghi chú
• Sách, tài liệu từ vựng tiếng Anh hoặc laptop, điện thoại để tiện tra cứu và tổng hợp

Sau khi đã có đủ dụng cụ cần thiết, các bạn có thể xây dựng một sơ đồ tư duy về từ vựng tiếng Anh theo các bước sau.

Có 4 bước cơ bản để thiết kế một sơ đồ tư duy học từ vựng tiếng Anh hoàn chỉnh

Bước 1: Xác định topic của từ vựng tiếng Anh mà bạn cần học

Đầu tiên, vẽ hình tròn, hình vuông hoặc hình ảnh bất kỳ ở chính giữa tờ giấy, sau đó viết từ vựng chủ đề chính của bạn (VD: Space exploration - Khám phá vũ trụ). Vì đây là chủ đề chính nên bạn có thể viết cỡ chữ to, in hoa hoặc dùng bút highlight làm nổi bật lên.

Bước 2: Liệt kê những danh mục phụ (sub-categories) cho chủ đề chính mà bạn đã chọn

Trong bước này, hãy nghĩ đến các danh mục phụ liên quan đến chủ đề Space Exploration. Ví dụ, trong Space Exploration sẽ có Study from Earth (Nghiên cứu từ Trái Đất), Mars exploration (khám phá sao Hỏa), Private & Public (tổ chức tư & công),...

Bên cạnh chủ đề từ vựng rộng như Space, bạn cũng có thể làm sơ đồ tư duy cho một từ vựng cụ thể. Ví dụ, với từ khóa chính là Speak, bạn có thể phát triển các nhánh Speak up, Speak to, Speak about, Speak in, Speak of, Speak + Adv (trạng từ).

Hoặc nếu bạn muốn học từ vựng tiếng Anh về một sự kiện, hiện tượng nào đó, bạn có thể chọn chủ đề chính là tên sự kiện đó (Vd: Earthquake) và chọn các chủ đề phụ là What, Why, How, When, Where,...

Tóm lại, tùy vào mục đích học từ vựng mà bạn có thể chọn chủ đề rộng hoặc hẹp hơn để tạo sơ đồ tư duy học tiếng Anh từ những chủ đề đó.

Sau khi đã liệt kê hết các chủ đề phụ, bạn hãy hệ thống lại bằng cách vẽ các đường nhánh nối từ hình ban đầu của chủ đề chính đến các danh mục phụ. Bạn cũng có thể khoanh tròn các từ của danh mục phụ hoặc dùng bút gạch chân phía dưới.

Mục đích của việc khoanh tròn và gạch chân là làm nổi bật các danh mục chính, phụ để dễ dàng tìm kiếm và lọc thông tin sau khi hoàn thiện sơ đồ nên bạn hoàn toàn có thể tự do sáng tạo các hình vẽ nhé.

Bước 3: Phát triển sơ đồ tư duy từ vựng tiếng Anh bằng cách bổ sung nội dung

Từ các danh mục phụ bạn đã vẽ ở bước 2, bắt đầu vẽ các đường phân nhánh nhỏ hơn và viết xuống các từ vựng tiếng Anh thuộc chủ đề phụ đó. Tiếp tục triển khai các từ vựng chi tiết hơn như từ đồng nghĩa, trái nghĩa, danh từ, động từ, trạng từ, collocations, idioms,...

Có rất nhiều nguồn bạn có thể tận dụng để phủ kín sơ đồ tư duy bằng từ vựng. Bạn có thể tham khảo từ điển Cambridge, Oxford, Thesaurus hoặc đơn giản nhất là tìm kiếm trên Google.

Ví dụ, đối với nhánh phụ Study from Earth, bạn có thể phát triển như sau:

• Creating scientific and technical jobs (tạo thêm việc làm liên quan đến khoa học và kỹ thuật)
• Making scientific discoveries (tìm kiếm những phát hiện mang tính khoa học)
• Sparking youth's interest in science (nuôi dưỡng tình yêu của giới trẻ với khoa học)
• Discover new homeland for mankind (khám phá vùng đất sinh sống mới cho loài người)

Trong nhánh Creating scientific & technical jobs, bạn có thể tiếp tục nghiên cứu và bổ sung thêm từ vựng liên quan:

• Astronaut (phi hành gia)
• Astronomer (nhà thiên văn học)
• Aeronautical scientist (nhà khoa học hàng không)
• Astrobiologist (nhà sinh vật học vũ trụ)

Khi đã cảm thấy đủ từ vựng và thông tin cần thiết, bạn có thể dừng và chuyển sang bước tiếp theo. Tuy nhiên, IELTS LangGo lưu ý, các từ vựng tiếng Anh phát triển từ nhánh phụ phải liên quan đến chủ đề chính của sơ đồ, để tránh lạc đề nhé.

Bước 4: Vẽ thêm hình minh họa và hoàn thiện sơ đồ tư duy từ vựng

Bước cuối cùng, sau khi cảm thấy đã điền đầy đủ các từ vựng cần thiết, đừng quên vẽ thêm hình ảnh minh họa, thêm thắt các màu sắc, ký tự đánh số thứ tự,... để dễ hiểu và dễ ghi nhớ về sau.

Nếu không tự tin vào khả năng vẽ của bản thân, bạn có thể đặt mua các bộ sticker (với giá cực kỳ rẻ) để trang trí thêm cho sơ đồ của mình nhé. Vừa đẹp lại vừa hiệu quả, ngại gì mà không thử!

Và dưới đây là phác thảo sơ đồ tư duy về Space Exploration theo các bước trên, các bạn có thể tham khảo nhé!

Sơ đồ tư duy từ vựng chủ đề Space Exploration

3.2. Một số mẫu sơ đồ tư duy từ vựng tiếng Anh

Chỉ lý thuyết suông thì khó có thể hiểu cặn kẽ cách học tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy. Dưới đây là một số mẫu sơ đồ tư duy từ vựng tiếng Anh hay bạn có thể tham khảo.

Sơ đồ tư duy theo nhóm từ “Movie/Film - Phim ảnh”

Sơ đồ tư duy học từ vựng tiếng Anh theo nhóm từ “Film/Movie”

Sơ đồ tư duy về chủ đề Health - Sức khỏe

Sơ đồ tư duy theo chủ đề “Health”

Sơ đồ tư duy về Phrasal verbs với động từ Take

Học các cụm động từ với Take dễ dàng với sơ đồ tư duy từ vựng tiếng Anh

Do mỗi cá nhân sẽ có tư duy và nhận thức khác nhau nên các sơ đồ tư duy cũng sẽ khác nhau. Bạn hãy tự vẽ cho mình sơ đồ tư duy từ vựng tiếng Anh phù hợp với tư duy của bạn nhất.

Đây cũng chính là cái hay của phương pháp học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy. Cùng một chủ đề gốc, nhưng mỗi người sẽ có cách triển khai khác nhau. Nó giúp người dùng chủ động và phát huy khả năng sáng tạo. Học từ vựng thông qua tư duy logic chứ không phải bằng cách học vẹt.

3.3. Cần lưu ý gì khi dùng sơ đồ tư duy

Tuy không có quy tắc hay khuôn mẫu cố định nào khi xây dựng sơ đồ tư duy, nhưng để học từ vựng tiếng Anh bằng sơ đồ tư duy, bạn cần chú ý những điều sau.

Chọn chủ đề mà bạn cảm thấy hứng thú

Có vô số công cụ online và offline giúp bạn tạo bản đồ tư duy. Khi mới bắt đầu học, đừng quá băn khoăn dùng công cụ nào, vẽ vời ra sao mà trước tiên hãy chọn cho mình một chủ đề mà bạn cảm thấy hứng thú nhất. Khi có tâm trạng thoải mái thì khả năng ghi nhớ cũng tốt hơn rất nhiều.

Sau 1-2 lần vẽ sơ đồ tư duy, bạn sẽ quen dần với cách xác định chủ đề chính, phụ và cách triển khai thông tin logic. Bạn có thể chọn những chủ đề phức tạp và khó hơn.

Chọn lựa màu sắc, hình khối và hình minh họa phù hợp & thống nhất

Lý do là một sơ đồ tư duy bắt mắt và có tính thẩm mỹ sẽ giúp bạn có hứng khởi “nhìn lại” và học hơn. Ví dụ, đối với chủ đề chính, bạn có thể sử dụng màu đỏ. Với chủ đề phụ, bạn có thể thoải mái chọn các màu xanh, vàng, tím,... nhưng cần thống nhất màu giữa các chủ đề cùng cấp độ.

Đối với các nhánh liên kết chủ đề chính - phụ, bạn có thể sử dụng nhánh cong, mũi tên,... để sơ đồ thêm phần rõ ràng và khoa học hơn. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể mã hóa các nhánh bằng màu sắc.

Đừng ngại vẽ hoặc sửa lại sơ đồ tư duy

Theo thời gian, vốn từ vựng của bạn tăng lên và não bạn cũng đã hình thành tư duy hệ thống logic. Việc thêm thắt, bổ sung hay thậm chí là vẽ lại sơ đồ tư duy là điều hoàn toàn bình thường.

Không ai có thể tạo ra một sơ đồ tư duy hoàn hảo, không cần sửa chữa ngay lần đầu tiên. Vì vậy, bạn hãy thường xuyên học hỏi, cập nhật vốn kiến thức và vốn từ vựng của mình để không ngừng hoàn thiện sơ đồ tư duy nhé.

Cũng đừng quên đọc đi đọc lại sơ đồ tư duy của mình thật nhiều lần nhé. Sau mỗi lần xem lại, trí nhớ của bạn sẽ cải thiện và nhớ từ vựng được lâu hơn đấy!

Nếu đã đọc đến đây thì còn chần chừ gì nữa? Hãy sửa soạn lại bàn học và bắt tay vào thiết kế ngay sơ đồ tư duy từ vựng tiếng Anh của mình thôi nào. Chúc các bạn thành công!